Το νέο άρθρο μου στο psychologynow.gr για τη βοηθητική χρήση της τέχνης στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο psychologynow.gr
Εδώ και καιρό διάφορες ψυχολογικές μελέτες έχουν δείξει πόσο καθοριστική κι ενίοτε ευεργετική επίδραση έχει η παρακολούθηση οπτικοακουστικών ντοκουμέντων στους ανθρώπους (π.χ. ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, μουσικά βίντεο-κλιπ, συνεντεύξεις δημοφιλών προσωπικοτήτων κλπ.).
Με τον καιρό λοιπόν ενσωματώθηκε η παρακολούθηση οπτικοακουστικών ντοκουμέντων και στην ψυχοθεραπεία (π.χ. στην Κινηματογραφοθεραπεία), ενώ σχεδόν κάθε εκφραστικό-καλλιτεχνικό μέσο (π.χ. η ανάγνωση βιβλίων, η συγγραφή, η ακρόαση μουσικής κλπ.) θεωρείται βοηθητικό κι ενίοτε αναπόσπαστο κομμάτι της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας.
Με βάση αυτές τις πληροφορίες εδώ και καιρό διάφορες μορφές τέχνης και καλλιτεχνικής έκφρασης ενσωματώνονται στις κατά τ’ άλλα mainstream θεραπευτικές συνεδρίες και βοηθούν τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας στο να συλλέξουν περισσότερες πληροφορίες για τα προβλήματα και τις λύσεις που βιώνουν οι άνθρωποι οι οποίοι ζητούν τις υπηρεσίες τους.
Παρακάτω αναφέρω παραδείγματα τα οποία καταδεικνύουν ότι η παρουσία της τέχνης ή της καλλιτεχνικής έκφρασης κάποιες φορές λειτουργεί μοναδικά στη διαδικασία της ψυχοθεραπείας, ειδικά αν η εμπλοκή των ανθρώπων σε οποιοδήποτε καλλιτεχνικό έργο είναι αυθόρμητη και κρίνεται πρωτίστως από τους ίδιους βοηθητική.
Ταινίες / Βιογραφίες δημοφιλών προσωπικοτήτων:
Μέσω της παρακολούθησης ταινιών ή βιογραφιών δημοφιλών προσωπικοτήτων οι άνθρωποι καλούνται να αναγνωρίσουν εάν και κατά πόσο ταυτίζονται με τους βασικούς ήρωες και τις καταστάσεις που βιώνουν και μέσω της συναισθηματικής απόστασης που χαρίζει η παρακολούθηση ενός βίντεο (παρακολουθούν γεγονότα απ’ τις ζωές άλλων ανθρώπων, άρα για λίγο δεν επικεντρώνονται στα δικά τους προβλήματα) έχουν την ευκαιρία να βιώσουν νέα συναισθήματα ή/και να αφομοιώσουν νέες ιδέες.
Αργότερα, ενδέχεται να αναρωτηθούν για τη δική τους δράση σε μία αντίστοιχη κατάσταση ή ενίοτε θα έχουν την ευκαιρία να βγάλουν χρήσιμα συμπεράσματα για τις μέχρι τώρα επιλογές τους.
Συνεντεύξεις άλλων ανθρώπων: Είτε παρακολουθήσουν τις συνεντεύξεις δημοφιλών προσωπικοτήτων (ηθοποιών, σκηνοθετών, συγγραφέων κλπ.) είτε τις εξομολογήσεις απλών καθημερινών ανθρώπων για ιδιαίτερες καταστάσεις που βίωσαν, οι άνθρωποι έχουν την ευκαιρία να βρουν πάλι στοιχεία ταύτισης, να εμπνευστούν, να συνειδητοποιήσουν πώς έχουν πορευτεί οι ίδιοι στις ζωές τους, με βάση τις αξίες τους.
Είναι σημαντικά ανακουφιστική η διαπίστωση ότι δεν είναι μόνοι τους, δε ζουν αποκλεισμένοι σε κάποιες δύσκολες συνθήκες τις οποίες όλοι οι υπόλοιποι μάλλον δεν καταλαβαίνουν. Όλοι κάπου μοιάζουμε, όλοι κάπου συνδεόμαστε, όσο διαφορετικές κι αν είναι οι ζωές μας.
Ανάγνωση βιβλίων/εντύπων/άρθρων στο διαδίκτυο: Η ανάγνωση γραπτού κειμένου είναι ένας ακόμη τρόπος να συνδεθεί ο κάθε άνθρωπος με αυτό που διαβάζει. Είτε πρόκειται για κάποιο βιβλίο είτε για κάποιο άρθρο σε εφημερίδα/περιοδικό, είτε για κάποια διαδικτυακή ανάρτηση, ο άνθρωπος έχει την ευκαιρία να διαβάσει κάτι που θα νιώσει πως τον αφορά, ενδεχομένως θα ταυτιστεί μ’ αυτό και θα δει ένα κομμάτι του εαυτού του σε μια ιστορία κάποιου άλλου. Για ακόμη μια φορά θα νιώσει πως δεν είναι μόνος και πως οι σκέψεις του δεν είναι μοναδικές στο είδος τους. Κι άλλοι – ευτυχώς – σκέφτονται όπως αυτός.
Η συγγραφή και η ανάγνωση γραπτών κειμένων: Η ψυχοθεραπευτική διαδικασία μπορεί να γίνει εξαιρετικά πλούσια κι ενδιαφέρουσα αν κάποιος άνθρωπος αποφασίσει κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας να γράψει με τον τρόπο που θέλει τις σκέψεις του για κάποιο πρόσωπο ή να θυμηθεί και να διηγηθεί μια προσωπική του ιστορία.
Είναι πολύ δημοφιλή τα “γράμματα προς τον εαυτό μου” ή τα γράμματα προς αγαπημένα πρόσωπα ή πρόσωπα με τα οποία θέλουμε να βελτιώσουμε τη σχέση μας και προς το παρόν ενδέχεται να κρατάμε θυμό γι’ αυτά ή απόσταση μ’ αυτά.
Ξεχωριστή αξία μπορούν να έχουν φανταστικές, αλληγορικές ιστορίες που ενδέχεται να συνδέονται ακόμη και με τραυματικές καταστάσεις απ’ τις ζωές των ανθρώπων, οι οποίες μπορούν να αποδειχθούν πολύ βοηθητικές για τη θέαση προσώπων και καταστάσεων από πολύ διαφορετική σκοπιά. Το εάν και με ποιους θα μοιραστεί ο κάθε άνθρωπος το μικρό του “σύγγραμα” είναι πρωτίστως δική του απόφαση.
Ζωγραφική: Κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας μπορεί ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας με τον άνθρωπο που ζητά τις υπηρεσίες του να συμφωνήσουν να ζωγραφίσουν ελεύθερα, ενώ συζητούν για κάποιο γεγονός ή μια χρονική περίοδο της ζωής του δεύτερου.
Στο τέλος, της συνεδρίας μπορούν να δείξουν τις ζωγραφιές τους ο ένας στον άλλον, μπορούν να τις ανταλλάξουν ή να κρατήσουν και οι δυο αντίγραφα και των δύο. Επίσης, μπορεί κάποιος να ζωγραφίσει κάτι στο σπίτι του με αφορμή μια συζήτηση κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας και να φέρει να δείξει τη ζωγραφιά του στον θεραπευτή του την επόμενη φορά.
Ακρόαση μουσικής/Επεξεργασία μουσικών στίχων: Πολλές φορές ένα σπουδαίο τραγούδι ή ένας αγαπημένος στίχος έρχεται στο μυαλό μας για να μας βοηθήσει και να μας θυμίσει πως μια δύσκολη κατάσταση θα περάσει και πως η χαρά και η αγάπη είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Ακόμη μέσα από τα λόγια των τραγουδιών μαθαίνουμε ξανά για ιστορίες, σκέψεις και συναισθήματα άλλων ανθρώπων. Ταυτιζόμαστε και συνδεόμαστε με στίχους που είναι λες και μιλάνε για εμάς και τελικά γι’ αυτό μιλάνε σ’ εμάς.
Η τέχνη όταν έρχεται αυθόρμητα μες την ψυχοθεραπευτική σχέση και αποδεικνύεται βοηθητική και απελευθερωτική, είναι πάντα καλοδεχούμενη. Εντέλει, δε χάνουμε τίποτα να δοκιμάσουμε και να δούμε κατά πόσο αποδεικνύεται σημαντικό εργαλείο για τον κάθε επαγγελματία ψυχικής υγείας και σπουδαίο βοήθημα έκφρασης για τον κάθε άνθρωπο που αναζητά να διερευνήσει προβλήματα και σημαντικές ιστορίες της ζωής του μέσω της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας.
Ms Psyche Blog 